لطفا صبر کنید
پنومونی یک بیماری شایع است که می تواند جدی یا حتی تهدید کننده زندگی باشد. همه موارد پنومونی قابل پیشگیری نیستند؛ اما اقدامات خاصی می تواند سبب کاهش بروز آن یا کاهش شدت علائم آن شود. برای کمک به پیشگیری از پنومونی و ذات الریه در بزرگسالان، شما باید:
- شما اگر در گروه پرخطر قرار دارید حتما باید واکسینه شوید. واکسن پنوموکوک از بهترین واکسن های موجود در دنیا می باشد که می تواند به صورت بسیار موثری از عفونت های ریه جلوگیری نماید.
- سیگار را ترک کنید.
- دستان خود را بشویید.
- سبک زندگی سالم داشته باشید، از جمله رژیم غذایی سالم و داشتن فعالیت بدنی منظم.
این مطلب مزایای واکسن های پنومونی که به پیشگیری از عفونت های ریه کمک می‌کنند، افرادی که باید آنها را دریافت کنند و سایر روش های کمک به پیشگیری از پنومونی را بررسی می کند. اطلاعات مربوط به علائم و درمان پنومونی به طور جداگانه ارائه می شود. (به مقاله پاکسازی ریه از عفونت مراجعه کنید.)
پنومونی می‌تواند به‌دلیل عفونت باکتریایی، ویروسی یا سایر میکروب‌های عفونی ایجاد شود. برای پیشگیری از این بیماری، واکسن‌هایی وجود دارند که از دو عامل اصلی پنومونی محافظت می‌کنند: واکسن‌های پنوموکوکی و واکسن‌های آنفلوآنزا.
اخیراً نیز بیماری کووید-19 به‌عنوان یکی از علل پنومونی شناخته شده و واکسنی برای آن تولید شده است. واکسیناسیون و تشویق دیگران به دریافت واکسن، بهترین روش پیشگیری از پنومونی است.
واکسن پنوموکوک یا واکسن ذات الریه بزرگسالان، از بدن در برابر باکتری پنوموکوک (یا استرپتوکوک پنومونیه) محافظت می‌کنند که یکی از شایع‌ترین دلایل پنومونی باکتریایی در بزرگسالان است.
انواع مختلفی از پنوموکوک وجود دارد، اما واکسن‌های پنوموکوکی با تحریک سیستم ایمنی بدن برای تولید آنتی‌بادی (پروتئین‌هایی که با عفونت مبارزه می‌کنند) می‌تواند از شایع‌ترین انواع آن محافظت کنند. واکسیناسیون نه تنها احتمال ابتلا به پنومونی را کاهش می‌دهد، بلکه در صورت مبتلا شدن، شدت بیماری را نیز کمتر می‌کند.
در حال حاضر دو نوع اصلی واکسن پنوموکوکی در دسترس است که هر کدام ویژگی‌های متفاوتی دارند و برای گروه‌های خاصی از افراد مناسب هستند:
🔵️ PPSV23 (واکسن پلی‌ساکارید پنوموکوکی):
این واکسن معمولاً برای بزرگسالان استفاده می‌شود و از بدن در برابر 23 نوع مختلف از پنوموکوک محافظت می‌کند. با این حال، در نوزادان و کودکان زیر دو سال اثربخشی ندارد.
🔵️ PCV (واکسن کونژوگه پنوموکوکی):
این واکسن در ابتدا برای نوزادان و کودکان تهیه شده است. چندین نسخه از این واکسن تولید شده که شامل موارد زیر می‌باشد:
- PCV13: محافظت در برابر 13 نوع پنوموکوک
- PCV15: محافظت در برابر 15 نوع پنوموکوک
- PCV20: محافظت در برابر 20 نوع پنوموکوک
اعداد ذکر شده در نام این واکسن‌ها نشان‌دهنده تعداد انواع پنوموکوکی است که واکسن می‌تواند در برابر آنها ایمنی ایجاد کند.
واکسیناسیون نه تنها برای خود فرد، بلکه برای جامعه نیز اهمیت دارد. با واکسینه شدن، احتمال انتقال بیماری کاهش می‌یابد و از شیوع بیشتر پنومونی جلوگیری می‌شود.
توجه داشته باشید که واکسن پنوموکوکی به‌ویژه برای گروه‌هایی که بیشتر در معرض خطر ابتلا به پنومونی هستند، توصیه می‌شود. این افراد شامل:
بزرگسالانی که:
- سنشان 65 سال و بالاتر است.
- سیگار می‌کشند.
- بیماری‌های مزمن خاصی مانند بیماری قلبی (به جز فشار خون بالا)، بیماری های مزمن انسدادی ریه (مانند آسم و COPD)، دیابت، بیماری کبدی یا مصرف الکل دارند.
- دچار عارضه نشت مایع مغزی نخاعی هستند.
- کاشت حلزون گوش داشته اند.
- طحال ضعیف یا عملکردی ندارند (مانند افرادی که طحالشان برداشته شده یا به دلیل بیماری‌هایی مثل سلول داسی شکل آسیب دیده است).
- سیستم ایمنی ضعیفی دارند (به دلیل بیماری‌هایی مانند HIV، برخی سرطان‌ها، بیماری کلیوی مزمن، یا مصرف داروهایی که سیستم ایمنی را سرکوب می کنند).
زمان‌بندی واکسیناسیون
⏰️ توصیه‌های مربوط به واکسیناسیون بسته به سن، شرایط پزشکی و وضعیت فرد متفاوت است. این پزشک است که می‌تواند مناسب‌ترین نوع واکسن یا ترکیب واکسن‌ها را برای شما مشخص کند.
در برخی موارد، هر دو نوع واکسن پنوموکوکی (PPSV23 و PCV) تجویز می‌شود. این واکسن‌ها معمولاً با فاصله حداقل یک سال تزریق می‌شوند، اما در شرایط خاص ممکن است این فاصله کوتاه‌تر نیز باشد.
واکسیناسیون مجدد با PPSV23 برای افرادی که در معرض خطر بالای عفونت هستند، هر 5 تا 10 سال توصیه می‌شود. با این حال، واکسیناسیون مجدد با PCV لازم نیست.
اگر قصد بارداری دارید و پزشک واکسیناسیون پنوموکوکی را برایتان توصیه کرده است، بهتره تا واکسن را قبل از بارداری دریافت کنید. در صورتی که این امکان وجود نداشته باشد، تزریق واکسن در دوران بارداری نیز ایمن است.
واکسن پنوموکوکی یک اقدام مؤثر برای پیشگیری از بیماری‌های شدید ریوی و عوارض آن است و می‌تواند به حفظ سلامت شما و کاهش بار بیماری کمک کند.
یکی از رایج‌ترین واکسن‌هایی که سعی می‌شود قبل از فصل سرما بزنید؛ واکسن آنفولانزا است. واکسن آنفولانزا می‌تواند خطر ابتلا به پنومونی ناشی از ویروس آنفولانزا را کاهش دهد. همچنین، این واکسن‌ها به پیشگیری از عوارضی مانند پنومونی پنوموکوکی یا سایر انواع پنومونی باکتریایی که ممکن است به دنبال آنفولانزا رخ دهند، کمک می کنند. واکسن سالانه آنفولانزا برای همه افرادی که بالای شش ماه دارند، توصیه می‌شود. این واکسن به ویژه برای افرادی که در معرض خطر بالای پنومونی هستند، اهمیت بیشتری دارد، زیرا پنومونی یکی از شایع ترین عوارض جدی بیماری آنفولانزا می‌باشد.
واکسن آنفولانزا بسیار موثر بوده و هر ساله متناسب با تغییرات ویروس به روزرسانی می‌شود. بهترین زمان برای دریافت واکسن، به محض در دسترس قرار گرفتن آن است (معمولاً در ماه اکتبر در نیمکره شمالی و ماه مه در نیمکره جنوبی). اگرچه دریافت واکسن در ابتدای فصل بیشترین محافظت را ایجاد می‌کند، تزریق آن در هر زمانی از فصل آنفولانزا (بین اکتبر تا آوریل در آمریکا) همچنان می‌تواند مفید باشد و خطر ابتلا را کاهش دهد.
+ فراموش نکنید که بهترین زمان تزریق واکسن آنفولانزا در ایران روزهای پایانی تابستان یا اول پاییز است. با این حال شما عزیزان می‌توانید برای دریافت اطلاعات بیشتر در رابطه با واکسن‌ها با متخصص ارتباط برقرار نمایید.
علاوه بر واکسن آنفولانزا، واکسن‌هایی وجود دارند که از ابتلا به عوامل کمتر شایع پنومونی جلوگیری می کنند، مانند:
- واکسن سیاه سرفه
- واکسن هموفیلوس آنفولانزا نوع B (Hib)
- واکسن سرخجه
- واکسن آبله مرغان (واریسلا)
+ توجه کنید که به روز بودن واکسیناسیون خود و خانواده تان می‌تواند در کاهش خطر پنومونی برای شما، اطرافیانتان و جامعه موثر باشد. برنامه‌های واکسیناسیون بسته به سن متفاوت هستند و بهتر است برای اطلاعات بیشتر به منابع معتبر پزشکی مراجعه کنید.
+ واکسن‌ها ابزاری مؤثر در پیشگیری از بیماری‌ها و عوارض جدی مرتبط با آنها هستند. حفظ آگاهی و رعایت زمان بندی توصیه شده می‌تواند نقش مهمی در حفظ سلامت شما و جامعه داشته باشد.
☑️ ترک سیگار
سیگار کشیدن با آسیب رساندن به ریه‌ها، توانایی بدن را برای مقابله با عفونت‌ها کاهش می‌دهد و خطر ابتلا به پنومونی را افزایش می‌دهد. ترک سیگار و دوری از دود دست دوم، از موثرترین روش‌ها برای پیشگیری از پنومونی و بهبود سلامت کلی هستند. این اقدامات به ریه‌ها کمک می‌کند تا عملکرد بهتری داشته باشند و در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر شوند.
☑️ بهداشت دست‌ها
رعایت بهداشت دست یکی از مهم‌ترین راه‌ها برای پیشگیری از بیماری و انتقال آن به دیگران است.
شستن دست‌ها با آب و صابون یا استفاده از محلول های ضدعفونی کننده حاوی الکل به ویژه زمانی که در معرض عفونت‌های ویروسی مانند آنفولانزا قرار دارید، بسیار اهمیت دارد. پنومونی از طریق تماس با ترشحات تنفسی آلوده (مانند قطرات ناشی از عطسه یا سرفه) منتقل می‌شود. افرادی که به پنومونی مبتلا هستند، باید:
🔹️هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی خود را با دستمال بپوشانند.
🔹️دستمال‌های استفاده شده را بلافاصله دور بیندازند.
🔹️دست‌های خود را به خوبی بشویند.
🔹️علاوه بر این، عطسه یا سرفه در آستین لباس (داخل آرنج) به جلوگیری از انتقال ترشحات کمک کرده و دست‌ها را تمیز نگه می دارد.
☑️ حفظ سلامتی عمومی
به هیچ وجه نمی توان از سالم زیستن و تاثیر تغذیه و ورزش در سلامت افراد و مقابله با انواع بیماری‌ها چشم پوشی کرد!
داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند از بسیاری از مشکلات سلامتی، از جمله پنومونی، پیشگیری کند. نکات مهم شامل:
🔹️تغذیه مناسب و متعادل
🔹️انجام منظم فعالیت‌های ورزشی
🔹️حفظ وزن نرمال
🔹️مصرف برخی از داروها طبق تجویز پزشک، به ویژه برای بیماری‌های مزمنی که خطر ابتلا به پنومونی را افزایش می‌دهند.
این اقدامات نه تنها خطر بیماری‌های تنفسی را کاهش می‌دهند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی شما نیز کمک می‌کنند. رعایت این توصیه‌ها به همراه واکسیناسیون به شما این امکان را می‌دهد که از سلامت خود بهتر مراقبت کنید و از عوارض مرتبط با پنومونی جلوگیری کنید.
نتیجه گیری
واکسن پنوموکوک و واکسن آنفولانزا از بهترین واکسن های موجود برای جلوگیری از ذات الریه و عفونت های ریوی در بزرگسالان و کودکان می‌باشد. این واکسن به ویژه در فصل سرما که شیوع انواع بیماری‌های سرماخوردگی و ویروس‌ها رایج است، کاربرد دارد. تزریق واکسن برای افرادی که سیستم ایمنی ضعیف یا بیماری مزمن دارند و یا افرادی که بالای ۶۵ سال دارند ضروری است. اگر سوالات بیشتری درباره واکسن ذات الریه و زمان و تزریق آن دارید؛ می‌توانید از مشاوره آنلاین فوق تخصص ریه بهره ببرید تا پزشک راهنمایی‌های لازم را به شما ارائه دهد. برگرفته از: iMD_Uptodate_Patient_education_Pneumonia_prevention_in_adults_Beyond