لطفا صبر کنید
متاپنوموویروس انسانی، دشمن پنهان دستگاه تنفسی
دنیای ویروس ها پر از موجودات کوچک و ناشناخته ای است که هر کدام به نوعی بر زندگی ما تاثیر می گذارند. یکی از این ویروس های کمتر شناخته شده، متاپنوموویروس انسانی (HMPV) است که به عنوان یکی از عوامل اصلی عفونت های دستگاه تنفسی شناخته می شود. اگرچه این ویروس نسبت به برخی دیگر از عوامل بیماری زا مانند آنفولانزا و کرونا ویروس کمتر در مرکز توجه بوده، اما نقشی مهم و گاه نادیده گرفته شده در ایجاد بیماری های تنفسی در کودکان، سالمندان و افراد با سیستم ایمنی ضعیف ایفا می کند.
متاپنوموویروس انسانی، نخستین بار در سال 2001 شناسایی شد و از آن زمان تاکنون تحقیقات متعددی بر روی ویژگی های زیستی، اپیدمیولوژی و عوارض آن انجام شده است. HMPV یک ویروس بر پایه RNA است که به خانواده پنوموویریده و کلاس متاپنوموویروس تعلق دارد و با ویروس سنسیشیال تنفسی (RVS) مرتبط است. هر ساله موارد ابتلا به ویروس متاپنومای انسانی به طور گسترده در سراسر جهان گزارش شده است و همچنین بار قابل توجهی را بر سیستم بهداشتی چین و بعضی کشورها وارد می کند. واکسن و یا دارویی برای درمان و یا پیشگیری از این ویروس کشف نشده است.
ویروس متاپنومای انسانی می تواند بیماری های دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی را به ویژه در کودکان، افراد مسن و افرادی که سیستم ایمنی ضعیف تری دارند، ایجاد کند.
به صورت کلی، این ویروس نقش مهمی در ایجاد بیماری های عفونی دستگاه تنفسی (ARTIs) دارد.
- افراد بستری شده: ۳ تا ۱۰ درصدکل موارد بستری کودکان کمتر از ۵ سال با عفونت حاد دستگاه تنفسی را تشکیل می دهد.
- نرخ مرگ و میر این ویروس: 1 نفر در هر 1000 مورد ابتلا
- طی 5 سال اخیر در بین کودکان کمتر از 5 سال، 14 میلیون و 200 هزار مورد عفونت حاد تنفسی تحتانی، 643 هزار بستری در بیمارستان، 7700 مرگ و میر در بیمارستان و 16100 مرگ در مجموع اتفاق افتاده است.
- 58 درصد پذیرش بیمارستان ها، نوزادان زیر 12 ماه
- 64 درصد از مرگ های داخل بیمارستانی، نوزادان کمتر از 6 ماه
- 79 درصد در کشورهای کم درآمد و با درآمدهای پایین رخ داده است.
- بالاترین فراوانی این بیماری در چین گزارش شده است.
در هند و آمریکا هم موارد محدودی گزارش شده است. منابع بهداشتی آمریکا می گویند عفونت های ناشی از این ویروس تنفسی انسانی متاپنومو طی فصل زمستان و بهار در ایالات متحده افزایش یافته است.
این بیماری علائم بسیاری دارد که شایع ترین آنها عبارت اند از:
- سرفه
- تب
- گرفتگی بینی
- تنگی نفس
علائم بالینی این ویروس، ممکن است به برونشیت و یا پنومونی تبدیل شود. این علائم به ویروس هایی که باعث عفونت دستگاه تنفسی فوقانی و یا تحتانی می شوند شباهت دارد. مدت زمانی که متاپنوموویروس در بدن نهفته است حدود 3 تا 6 روز است؛ اما مدت زمانی که فرد درگیر بیماری خواهد بود به شدت علائم بستگی دارد. گاهی اوقات این ویروس می تواند منجر به عوارض جدی تری که نیاز به بستری دارند، شود. این عوارض شامل موارد زیر هستند:
- برونشیولیت
- برونشیت
- پنومونی
- حملات آسم یا تشدید بیماری های مزمن انسدادی ریه (COPD)
- عفونت گوش (اوتیت میانی)
هر زمان با این علائم مواجه شدید، به سرعت به یک متخصص ریه مراجعه کنید.
ویروس متاپنومای انسانی بیشتر از طریق ترشحات ناشی از سرفه و عطسه، تماس نزدیک شخصی مانند دست دادن یا ارتباط تنفسی، تماس با اشیاء یا سطوح آلوده به ویروس ها و سپس لمس دهان، بینی یا چشم به دیگران انتقال پیدا می کند.
داده های سیستم نظارت بر ویروس های تنفسی نشان می دهد که این ویروس در اواخر زمستان و بهار در مناطق معتدل فعال تر است. ویروس های HMPV، RSV و آنفولانزا می توانند به طور همزمان در طول فصل سرد سال و فصول گسترش ویروس های تنفسی گردش کنند.
- تست RT-PCR: این تست برای تشخیص بیماری های ویروسی بسیاری استفاده می شود و بر اساس شناسایی ژن های خاص مانند F و N طراحی شده است که قابلیت آنالیز ژنتیکی را نیز فراهم می کنند. این تست به دلیل نیاز به تجهیزات پیچیده و حساسیت کمتر، نسبت به روش RT-qPCR کاربرد کمتری در سال های اخیر داشته است.
- تست RT-qPCR: این روش نسبت به روش قبل حساس تر، دقیق تر و کارآمد تر برای شناسایی اسید نوکلئیک ویروسی است.
با رعایت اقدامات زیر می توانید از گسترش این ویروس جلوگیری کنید.
- دست هایتان را به طور مرتب با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید.
- از تماس دست های آلوده با چشم ها، بینی یا دهان خودداری کنید.
- از تماس نزدیک با افرادی که بیمار هستند اجتناب کنید.
- تهویه هوا در محیط هایی که احتمال وجود بیماری است.
در حال حاضر هیچ درمان اختصاصی برای این ویروس وجود ندارد و واکسن تایید شده ای نیز برای پیشگیری از این ویروس وجود ندارد. مراقبت های پزشکی حمایتی مرسوم برای درمان بیماری های تنفسی، برای این بیماری نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
گزارشات مختلفی از وجود این بیماری در ایران وجود دارد که نشان می دهد که مواردی از این بیماری در آذر، بهمن و اسفند سال 1402 و همچنین اردیبهشت 1403 شناسایی شده است. در اردیبهشت امسال حدود 1/7 درصد نمونه های بررسی شده پاتوژن بوده است ولی از اردیبهشت ماه تاکنون مورد دیگری در این نظام مراقبت دیده و شناسایی نشده است. در مقایسه با وضعیت جهانی، ایران از نظر شیوع عفونت های ناشی از متاپنوموویروس در جمعیت کودکان زیر 5 سال بودند. در نتیجه این بیماری در گذشته در ایران گزارش شده است و یک بیماری جدیدی نیست.
- دهان و بینی خود را هنگام سرفه و عطسه بپوشانند و از ماسک استفاده کنند.
- به طور مداوم دست های خود را بشویند.
- از اشتراک ظروف غذا و وسایل خوراکی با دیگران خودداری کنند.
- از بوسیدن و نزدیک شدن به دیگران اجتناب کنند.
- در صورت بیماری، در خانه بمانند و به دیگران به ویژه گروه های آسیب پذیر نزدیک نشوند.
در آستانه زمستان، چین با افزایش موارد بیماری های تنفسی، به ویژه ویروس متاپنوموویروس انسانی (HMPV) مواجه است. ماه نوامبر (آبان 1403) در بولتن، سازمان جهانی بهداشت بر افزایش موارد بیماری های تنفسی سراسر جهان از جمله چین تاکید کرده و اعلام کرده که از ماه اکتبر (مهر 1403) روند صعودی این بیماری ها آغاز شده است. مرکز مدیریت بیماری های چین در بیانیه ای اعلام کرده است که عفونت های تنفسی در هفته پایانی دسامبر به طور چشمگیری افزایش یافته است.
منابع
1. Human metapneumovirus
2. American Lung Association
- سرفه
- تب
- گرفتگی بینی
- تنگی نفس
ویروس متاپنومای انسانی بیشتر از طریق ترشحات ناشی از سرفه و عطسه، تماس نزدیک شخصی مانند دست دادن یا ارتباط تنفسی، تماس با اشیاء یا سطوح آلوده به ویروس ها و سپس لمس دهان، بینی یا چشم به دیگران انتقال پیدا می کند.
- دست هایتان را به طور مرتب با آب و صابون به مدت حداقل 20 ثانیه بشویید.
- از تماس دست های آلوده با چشم ها، بینی یا دهان خودداری کنید.
- از تماس نزدیک با افرادی که بیمار هستند اجتناب کنید.
- تهویه هوا در محیط هایی که احتمال وجود بیماری است.