لطفا صبر کنید
ریه هایتان را از شر عفونت رها کنید!
راهکار پاکسازی ریه از عفونت چیست؟
در دنیای امروز، آلودگی هوا و شیوه زندگی ناسالم، ریه های ما را بیش از پیش در معرض خطر عفونت قرار داده است. عفونت ریه، بیماری است که هم می تواند کیفیت زندگی را به شدت تحت تاثیر قرار دهد و هم برای سلامتی خطری بسیار جدی باشد. اما خوشبختانه، علم پزشکی و تحقیقات جدید، راهکارهای نوینی برای تشخیص زودهنگام و درمان موثر این بیماری ارائه کرده است. هم اکنون با فوق تخصص بیماری های ریوی در ارتباط باشید.
ریه های شما، در واقع موتورخانه بدن تان هستند که هوای پاک و اکسیژن را برای حیات بدن به شما هدیه می کنند. گاهی با تغذیه ناسالم، آلودگی هوا و انواع ویروس ها و باکتری ها، این موتورخانه می تواند دچار اختلال شود و خب به طبع تنفس ما را دچار مشکل کند. اما نگران نباشید! در این مقاله به بررسی همه جانبه این بیماری خواهیم پرداخت.
- پنومونی یا ذات الریه، عفونتی است که کیسه های هوایی یک یا هر دو ریه را ملتهب کرده و تحت تاثیر خود قرار می دهد. این کیسه های هوایی بر اثر عفونت با مایع یا چرک پر می شوند که در ادامه منجر به سرفه همراه با خلط یا چرک، تب، لرز و تنگی نفس می شود. انواع مختلفی از میکروارگانیسم ها از جمله باکتری‌ها، ویروس ها و قارچ ها می توانند باعث پنومونی شوند.
- عفونت ریه می تواند از خفیف تا شدید و مواردی که زندگی را به خطر می اندازند؛ متغیر باشد. این بیماری برای نوزادان و کودکان خردسال، افراد بالای ۶۵ سال و افرادی که دارای مشکلات سلامتی یا سیستم ایمنی ضعیف هستند، بسیار جدی تر است.
علائم و نشانه های سینه پهلو یا عفونت ریه از خفیف تا شدید متغیر است و به عوامل مختلفی مانند نوع میکروب عامل عفونت، سن و سلامت عمومی فرد بستگی دارد. علائم خفیف اغلب شبیه به علائم سرماخوردگی یا آنفولانزا هستند، اما خب طولانی تر هستند.
علائم و نشانه های عفونت ریه امکان دارد تا شامل موارد زیر باشد:
🔸️درد قفسه سینه هنگام تنفس یا سرفه
🔸️سردرگمی یا تغییرات در هوشیاری ذهنی (در بزرگسالان بالای ۶۵ سال)
🔸️سرفه ای که ممکن است با خلط همراه باشد.
🔸️خستگی
🔸️تب، تعریق و لرز
🔸️دمای بدن پایین تر از حد طبیعی (در بزرگسالان بالای ۶۵ سال و افراد با سیستم ایمنی ضعیف)
🔸️حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
🔸️تنگی نفس
🔸️نوزادان و شیرخواران ممکن است هیچ علامتی از عفونت را نشان ندهند یا ممکن است استفراغ کنند، تب و سرفه داشته باشند، بیقرار و خسته به نظر برسند یا در تنفس و غذا خوردن مشکل داشته باشند.
اگر دچار تنگی نفس، درد قفسه سینه، تب مداوم بالای ۳۹ درجه سانتی گراد یا سرفه مداوم شدید. همچنین به ویژه اگر خلط خونی داشته باشید، باید فورا به پزشک مراجعه کنید.
مخصوصاً برای افراد در گروه های پرخطر زیر، مراجعه به پزشک بسیار مهم است:
بزرگسالان بالای ۶۵ سال
کودکان زیر ۲ سال با علائم و نشانه ها
افرادی که دارای بیماری های زمینه ای یا سیستم ایمنی ضعیف هستند
افرادی که تحت شیمی درمانی هستند یا دارویی مصرف می کنند که سیستم ایمنی را سرکوب کند
برای برخی از سالمندان و افرادی که دارای نارسایی قلبی یا مشکلات مزمن ریه هستند، عفونت ریه می تواند به سرعت به عامل تهدیدی برای زندگی فرد تبدیل شود.
میکروب های زیادی وجود دارند که می توانند باعث عفونت ریه شوند. شایع ترین آن ها باکتری ها و ویروس هایی هستند که در هوایی که تنفس می کنیم وجود دارند. بدن شما در حالت عادی معمولاً از عفونت ریه هایتان توسط این میکروب ها جلوگیری می کند. اما گاهی اوقات این عوامل بیماری زا می توانند سیستم ایمنی شما را شکست دهند، حتی اگر سلامت عمومی تان خوب باشد. پنومونی یا ذات الریه بر اساس نوع میکروب های عامل آن و محل ابتلا به عفونت طبقه بندی می شود.
✔️ پنومونی اکتسابی جامعه
پنومونی اکتسابی جامعه شایع ترین نوع عفونت ریه است. این بیماری در خارج از بیمارستان ها یا سایر مراکز مراقبت های بهداشتی رخ می دهد. این مورد می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
شایع ترین علت پنومونی باکتریایی در ایالات متحده، استرپتوکوک پنومونیه (این باکتری جزو عاملان اصلی ابتلا انسان به ذات الریه است) است. این نوع پنومونی می تواند به تنهایی یا پس از سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ دهد.
مایکوپلاسما پنومونیه نیز می تواند باعث ذات الریه شود. معمولاً علائم خفیف تری نسبت به سایر انواع پنومونی ایجاد می کند.
این نوع پنومونی در افراد مبتلا به مشکلات مزمن سلامتی یا دارای سیستم ایمنی ضعیف و افرادی که مقادیر زیادی از این ارگانیسم ها را استنشاق کرده اند، شایع تر می باشد. قارچ هایی که باعث این عارضه می شوند؛ در خاک یا فضولات پرندگان یافت شوند و بسته به موقعیت جغرافیایی متفاوت هستند.
ویروس ها، از جمله کووید-۱۹؛ همانطور که می دانید برخی از ویروس های عامل سرماخوردگی و آنفلوآنزا می توانند باعث پنومونی شوند. ویروس ها شایع ترین علت پنومونی در کودکان زیر ۵ سال هستند. پنومونی ویروسی معمولاً خفیف است. اما در برخی موارد در صورت عدم درمان و رسیدگی می تواند بسیار جدی شود. ویروس کرونا ۲۰۱۹ (کووید-۱۹) می تواند باعث پنومونی شدید نیز شود.
✔️ پنومونی بیمارستانی
برخی افراد در طول بستری شدن در بیمارستان به دلیل بیماری دیگری به پنومونی مبتلا می شوند. پنومونی بیمارستانی جدی می باشد؛ زیرا باکتری های عامل آن معمولا در برابر آنتی بیوتیک ها مقاوم تر باشند و افرادی که به آن مبتلا می شوند از قبل نیز بیمار هستند. از طرفی افرادی که از دستگاه های تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) استفاده می کنند،
که این افراد اغلب در واحدهای مراقبت های ویژه استفاده می شود، در معرض خطر بیشتری هستند.
✔️ پنومونی اکتسابی مراقبت های بهداشتی
مانند پنومونی بیمارستانی، پنومونی اکتسابی مراقبت های بهداشتی می‌تواند توسط باکتری هایی ایجاد شود که در برابر آنتی‌بیوتیک‌ها مقاوم تر هستند.
✔️ پنومونی آسپیراسیون
پنومونی آسپیراسیون یا ذات الریه استنشاقی در واقع عفونت ریه ای است که توسط ورود مواد غذایی یا مواد دیگر از دهان یا معده به ریه ها ایجاد می گردد.
هر کسی ممکن است به عفونت ریه مبتلا شود. اما دو گروه سنی با بالاترین خطر عبارتند از:
- کودکان ۲ سال یا کمتر
- افراد ۶۵ سال یا بالاتر
عوامل خطرزا دیگر عبارتند از:
- بستری شدن در بیمارستان: اگر در بخش مراقبت های ویژه بیمارستان بستری باشید، به ویژه اگر از دستگاه ونتیلاتور استفاده می کنید، خطر ابتلا به پنومونی بیشتر است.
- بیماری مزمن: اگر به آسم، بیماری مزمن انسدادی ریه (COPD) یا بیماری قلبی مبتلا باشید، بیشتر در معرض ابتلا به عفونت ریه هستید.
- سیگار کشیدن: سیگار کشیدن به دفاع طبیعی بدن در برابر باکتری ها و ویروس های عامل پنومونی آسیب می رساند.
- سیستم ایمنی ضعیف یا سرکوب شده: افرادی که HIV/AIDS دارند، پیوند عضو داشته اند یا تحت شیمی درمانی طولانی مدت هستند در معرض خطر هستند.
برخی از افراد مبتلا به پنومونی، به ویژه افراد در گروه های پرخطر، ممکن است دچار عوارض شوند، از جمله:
- عفونت خون: باکتری هایی که از ریه ها وارد جریان خون می شوند، می توانند عفونت را به سایر اندام ها گسترش دهند و احتمالاً باعث نارسایی اندام شوند.
- تنگی نفس: طبیعتا اگر عفونت ریه فرد شدید باشد یا بیماری های مزمن ریوی داشته باشید، امکان دارد تا در تنفس مشکل داشته باشید. گاهی نیز ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان و استفاده از دستگاه تنفس (ونتیلاتور) در حین بهبود ریه‌هایتان داشته باشید.
- تجمع مایع اطراف ریه ها (پلورال افیوژن): عفونت ریه ممکنه باعث تجمع مایع در فضای باریک بین لایه های بافت پوشاننده ریه ها و حفره قفسه سینه شود. اگر مایع عفونی شود، امکان دارد تا نیاز به تخلیه آن از قفسه سینه داشته باشید و یا نیاز به برداشت آن باشد.
- آبسه ریه: آبسه زمانی رخ می دهد که چرک در حفره ای در ریه تشکیل شود. آبسه معمولاً با آنتی بیوتیک درمان می شود. گاهی اوقات، جراحی یا تخلیه با سوزن بلند یا لوله ای که در آبسه قرار داده شده است برای خارج کردن چرک لازم است.
درمان عفونت ریه یا درمان ذات الریه شامل درمان عفونت و جلوگیری از عوارض است. افرادی که پنومونی اکتسابی جامعه دارند، معمولاً می‌توانند در خانه با دارو درمان شوند. اگرچه اکثر علائم در چند روز یا هفته بهبود می‌یابند، اما احساس خستگی ممکن است یک ماه یا بیشتر ادامه یابد.
درمان های خاص به نوع و شدت پنومونی، سن و سلامت کلی شما بستگی دارد. گزینه‌ها عبارتند از:
✅️ آنتی بیوتیک ها: از این داروها برای درمان پنومونی باکتریایی استفاده می شود. ممکن است زمان ببرد تا نوع باکتری عامل ذات الریه شناسایی شود و بهترین آنتی بیوتیک برای درمان آن انتخاب شود. اگر علائم بهبود نیابد، متخصص امکان دارد آنتی بیوتیک دیگری را توصیه کند.
✅️ داروهای ضد سرفه: این دارو ممکن است برای آرام کردن سرفه شما استفاده شود تا بتوانید استراحت کنید. از آنجایی که سرفه به شل شدن و حرکت مایع از ریه های شما کمک میکند، ایده بدی نیست که سرفه خود را کاملاً از بین نبرید.
✅️ کاهش دهنده های تب و مسکن ها: می توانید این داروها را در صورت نیاز برای تب و ناراحتی مصرف کنید. اینها شامل داروهایی مانند آسپرین، ایبوپروفن (Advil و …) و استامینوفن (Tylenol، و …) می شود.
✅️ بستری شدن در بیمارستان:
ممکن است نیاز به بستری شدن در بیمارستان داشته باشید؛ مخصوصا اگر:
- بالای ۶۵ سال سن داشته باشید
- حالت منگی داشته باشید، مثلا در مورد زمان، افراد یا مکان ها گیج باشید.
- عملکرد کلیه کاهش یافته باشد.
- فشار خون سیستولیک شما زیر ۹۰ میلی متر جیوه (mmHg) یا فشار خون دیاستولیک شما ۶۰ میلی متر جیوه یا کمتر باشد.
- تنفس شما سخت و تند تند باشد (۳۰ تنفس یا بیشتر در دقیقه)
- به تجهیزات کمک تنفسی نیاز داشته باشید.
- دمای بدنتان زیر حد طبیعی باشد.
- ضربان قلب شما زیر ۵۰ یا بالای ۱۰۰ باشد
- اگر نیاز به قرار گرفتن زیر دستگاه تنفس مصنوعی (ونتیلاتور) داشته باشید یا علائمتان بسیار شدید باشد، ممکن است در بخش مراقبت های ویژه بستری شوید.
کودکان نیز در صورت زیر بستری می شوند اگر: - کمتر از ۲ ماه سن داشته باشند.
- بی حال یا بیش از حد خواب آلود باشند.
- مشکل تنفسی داشته باشند.
- سطح اکسیژن خون پایین داشته باشند.
- بدنشان کم آب شده باشد.
همانطور که میدانید، زمانی که فردی به عفونت ریه دچار می‌شود، معمولاً تجمع مخاط غلیظ و چرک در مجاری تنفسی باعث تنگی نفس، سرفه‌های شدید و احساس فشار در قفسه سینه می‌شود. یکی از روش‌های رایج برای کمک به پاکسازی ریه، استفاده از شربت‌های خلط‌آور یا ضدالتهاب است که به بیرون راندن ترشحات کمک می‌کنند.
شربت‌های خلط آور مانند گایافنزین به رقیق شدن ترشحات کمک می‌کنند و باعث می‌شوند مخاط راحت‌تر از ریه‌ها خارج شود. این شربت‌ها معمولاً به‌صورت OTC (بدون نسخه) هم در داروخانه‌ها در دسترس هستند، اما بهتر است قبل از مصرف، با پزشک مشورت شود، به ویژه اگر بیمار زمینه بیماری‌های مزمن مانند آسم یا COPD دارد.
- برخی شربت‌ها هم حاوی ترکیبات ضد التهاب گیاهی مانند شیرین‌بیان، آویشن، ختمی یا نعناع هستند که می‌توانند به کاهش التهاب مجاری تنفسی کمک کرده و تنفس را راحت‌تر کنند. این نوع شربت‌ها در کنار داروهای آنتی‌بیوتیک (در صورت باکتریایی بودن عفونت) می‌توانند روند بهبود را سرعت ببخشند.
- با این حال، شربت تنها بخشی از درمان است. برای تخلیه بهتر عفونت، نوشیدن آب فراوان، بخور دادن، استراحت کافی، و در موارد شدید مصرف آنتی‌بیوتیک یا حتی بستری شدن لازم است. شربت‌ها زمانی مؤثر خواهند بود که به عنوان بخشی از یک برنامه درمانی جامع استفاده شوند، نه به تنهایی.
- عفونت ریه، به‌ویژه اگر درمان نشود یا در افراد آسیب‌پذیر رخ دهد، می‌تواند منجر به مرگ شود. این بیماری ممکن است در قالب پنومونی (ذات‌الریه) یا عفونت‌های دیگر دستگاه تنفسی تحتانی بروز کند. هرچند با پیشرفت پزشکی، بسیاری از موارد عفونت ریه قابل درمان هستند، اما در برخی موارد شدید یا در افرادی با سیستم ایمنی ضعیف، خطر مرگ واقعی است.
- افراد مسن، نوزادان، بیماران مبتلا به دیابت، سرطان، بیماری‌های قلبی، یا آن‌هایی که دچار نقص ایمنی هستند، بیشتر در معرض خطر قرار دارند. در این بیماران، عفونت ممکن است به سرعت گسترش یابد و باعث بروز نارسایی تنفسی یا سپسیس (عفونت گسترده خون) شود. اگر درمان به‌موقع انجام نشود، عملکرد ریه به شدت مختل شده و اکسیژن رسانی به بدن کاهش می‌یابد که می‌تواند منجر به مرگ شود.
- علائم هشدار دهنده مثل تب بالا، سرفه‌های چرکی، تنفس سخت، خستگی شدید و کاهش سطح هوشیاری باید جدی گرفته شوند. در چنین شرایطی، مراجعه فوری به مراکز درمانی و دریافت درمان تخصصی الزامی است.
- خوشبختانه با تشخیص زودهنگام، تجویز آنتی‌بیوتیک مناسب، حمایت تنفسی (مانند اکسیژن‌درمانی یا ونتیلاتور در موارد شدید) و مراقبت‌های پزشکی، می‌توان از بروز عوارض خطرناک جلوگیری کرد. مهم است که مردم علائم را بشناسند و درمان را به تعویق نیندازند، چرا که زمان در این بیماری نقش کلیدی دارد.
در مواجهه با عفونت ریه، نخستین قدم تشخیص صحیح است. سرفه شدید، تب، تنگی نفس، احساس سنگینی در قفسه سینه و خلط غلیظ، علائمی هستند که نباید نادیده گرفته شوند. اگر این علائم بیشتر از چند روز ادامه پیدا کنند یا شدت بگیرند، مراجعه به پزشک ضروری است.
متخصص ریه معمولاً با بررسی علائم، معاینه قفسه سینه، تصویربرداری مانند عکس ریه (X-ray) و در صورت نیاز، آزمایش خون یا خلط، نوع عفونت را مشخص میکند. اگر عامل بیماری باکتریایی باشد، آنتی‌بیوتیک تجویز می‌شود. در موارد ویروسی، داروهای ضدویروس یا صرفاً مراقبت حمایتی کافی است.
در کنار درمان دارویی، اقدامات کمکی اهمیت زیادی دارد. نوشیدن مایعات زیاد به رقیق شدن خلط کمک میکند، استراحت کافی باعث تقویت سیستم ایمنی می‌شود، و استفاده از بخور یا مرطوب‌کننده هوا می‌تواند سرفه و خشکی سینه را کاهش دهد. همچنین، عدم مصرف دخانیات و پرهیز از محیط‌های آلوده روند بهبود را تسریع میکند.
در موارد خفیف، درمان در خانه قابل انجام است، اما در عفونت‌های شدید، به‌ویژه اگر بیمار دچار بیماری زمینه‌ای یا مشکل تنفسی باشد، ممکن است نیاز به بستری شدن و مراقبت‌های ویژه وجود داشته باشد. به طور کلی، پیگیری درمان تا بهبودی کامل، خودداری از قطع زودهنگام دارو و رعایت توصیه‌های پزشک، کلید مقابله مؤثر با این بیماری است.
واکسینه شوید: واکسن هایی برای پیشگیری از برخی انواع پنومونی و آنفولانزا وجود دارد. با پزشک خود در مورد تزریق این واکسن ها صحبت کنید.
- مطمئن شوید که کودکان واکسینه می شوند: پزشکان واکسن پنومونی متفاوتی را برای کودکان زیر ۲ سال و برای کودکان ۲ تا ۵ ساله که در معرض خطر خاص بیماری پنوموکوکی هستند، توصیه می کنند. کودکانی که در مهدکودک گروهی شرکت می کنند نیز باید واکسینه شوند. پزشکان همچنین تزریق آنفلوآنزا را برای کودکان بالای ۶ ماه توصیه می کنند.
- بهداشت را رعایت کنید: برای محافظت از خود در برابر عفونت های تنفسی که گاهی منجر به پنومونی می شوند، مرتباً دست های خود را بشویید یا از ضدعفونی کننده دست الکلی استفاده کنید.
- سیگار نکشید: سیگار کشیدن به دفاع طبیعی ریه ها در برابر عفونت های تنفسی آسیب می رساند.
- سیستم ایمنی خود را قوی نگه دارید: خواب کافی داشته باشید، مرتباً ورزش کنید و رژیم غذایی سالم داشته باشید.
بله. یکی از عواملی که نشان دهنده درگیری ریه ها می باشد درد شدید قفسه سینه است.
درمان و طول درمان بستگی به شدت درگیری ریه و عامل بیماری دارد. در برخی موارد درمان با آنتی بیوتیک می باشد ولی در موارد دیگر فرد ممکن است در بیمارستان بستری شود و درمان طولانی تر باشد.
عفونت سینه بسته به عوامل مختلفی بروز پیدا میکند که هر کدام از آن ها درمان های متفاوتی را دارند. بنابراین برای دریافت دارو یا شربت حتما باید توسط متخصص و فوق تخصص ریه ویزیت شوید.
عفونت ریه اگر از نوع ویروسی باشد و دلیل آن ویروس ها باشند؛ می توان گفت که ممکن است ویروس از بدن فردی به فرد دیگر منتقل شود.