دکتر الهام محمد حسینی

آیا تا به حال نام سرماخوردگی قفسه سینه به گوشتان رسیده است؟!
بله گاهی نیز پیش می‌آید که قفسه سینه، این مخزن اسرار نیز دچار مشکل و سرماخوردگی می شود. سرفه شب‌ها خوابتون رو مشکل کرده؟ درد قفسه سینه دارید و احساس خستگی می‌کنید؟ پس ممکنه ریه‌هایتان سرما خورده باشد، این عارضه اغلب به عنوان برونشیت حاد شناخته می‌شود.

مروری کوتاه
سرماخوردگی قفسه سینه یا برونشیت حاد زمانی رخ می‌دهد که مجاری هوایی ریه‌ها متورم شده و همچنین مخاط تولید می‌کنند. این دقیقا همان چیزی است که باعث سرفه می‌شود.
همانطور که می‌دانید تورم مجاری هوایی در ریه‌ها باعث تولید مخاط در ریه‌ها می‌شود و سرفه را تحریک می‌کند. در ادامه مطلب به عوامل دخیل در بروز این بیماری، علائم آن و از همه مهمتر راهکارهای درمان برونشیت حاد نیز خواهیم پرداخت. خواندن مطلب، درمان سریع حمله آسم را از دست ندهید.

برونشیت حاد چیست؟

برونشیت حاد، التهاب و تورم بافت های برونش ها (مجاری اصلی انتقال هوا به ریه ها) است. این تورم مجاری تنفسی را تنگ می کند و تنفس را سخت تر می کند. سایر علائم برونشیت عبارتند از سرفه و خلط. حاد به این معنی است که علائم فقط برای مدت کوتاهی وجود داشته اند.

علت برونشیت حاد 

به صورت خلاصه باید گفت که معمولاً ویروس باعث برونشیت حاد می‌شود اما باکتری نیز می‌تواند گاهی اوقات باعث برونشیت حاد شود.
تقریباً همیشه پس از ابتلا به سرماخوردگی یا آنفولانزا رخ میدهد.
همانطور که به آن اشاره کردیم عفونت برونشیت معمولاً توسط ویروس ایجاد می شود و در ابتدا، بینی، سینوس ها و گلو را تحت تاثیر قرار می دهد.
سپس به مجاری هوایی که به ریه های شما منتهی می شود، سرایت می کند.
گاهی اوقات، باکتری ها نیز مجاری تنفسی شما را آلوده می کنند.
این امر در افراد مبتلا به بیماری مزمن انسدادی ریوی (COPD) شایع تر است. برونشیت مزمن یک بیماری طولانی مدت است. برای تشخیص برونشیت مزمن، باید حداقل 3 ماه در بیشتر روزها سرفه با خلط داشته باشید.

علائم برونشیت حاد

برخی از علائم برونشیت حاد عبارتند از:
📍 درد قفسه سینه
📍 سرفه ای که باعث تولید خلط می شود. (خلط ممکن است شفاف، زرد و یا سبز باشد.)
📍 خستگی
📍 تب (معمولاً درجه پایین)
📍 تنگی نفس که با فعالیت بدتر می شود.
📍 سرفه های خس خس دار، در افراد مبتلا به آسم
📍 حتی پس از بهبودی برونشیت حاد، ممکن است سرفه خشک و آزاردهنده ای داشته باشید که 1 تا 4 هفته طول بکشد.
گاهی اوقات تشخیص اینکه پنومونی دارید یا برونشیت دشوار است. اگر پنومونی داشته باشید، بیشتر احتمال دارد که تب و لرز شدید داشته باشید، احساس بیماری بیشتری داشته باشید یا تنگی نفس بیشتری داشته باشید.

تست تشخیص برونشیت حاد

فوق تخصص ریه شما با استفاده از گوشی پزشکی به صدای تنفس در ریه های شما گوش می دهد. ممکن است تنفس شما غیر طبیعی یا خشن به نظر برسد.
آزمایشات ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- اشعه ایکس قفسه سینه، اگر علائم شما مشکوک به پنومونی باشد.
- پالس اکسیمتری، آزمایشی بدون درد که با استفاده از دستگاهی که روی انگشت شما قرار می گیرد، میزان اکسیژن خون شما را تعیین می کند.

پیشگیری از برونشیت حاد

می ‌توانید با انجام برخی از کارها از جمله موارد زیر، برای حفظ سلامتی خود و دیگران کوشا باشید و از ابتلا به برونشیت حاد جلوگیری کنید:
- دست‌های خود را تمیز کنید.
- واکسن‌های توصیه‌ شده توسط پزشکان، مثل واکسن آنفولانزا را دریافت کنید.
- سیگار نکشید و از دود دست دوم نیز دوری کنید.
- هنگام سرفه یا عطسه، دهان و بینی خود را بپوشانید.

آیا برونشیت ریه خطرناک است

توجه کنید که اگر علائم برونشیت را مشاهده کردید و طی چند روز بهتر نشدید فورا به متخصص ریه مراجعه کنید.

درمان قطعی برونشیت مزمن

برونشیت حاد به طور معمول به خودی خود و بدون آنتی‌ بیوتیک بهبود می‌ یابد. برونشیت حاد معمولا نیازی به آنتی‌ بیوتیک ندارد و با استراحت خوب می ‌شود. مصرف بی ‌مورد آنتی‌ بیوتیک نه تنها کمکی نمی‌ کند، بلکه ممکن است عوارضی مانند حساسیت، عفونت ‌های مقاوم به دارو و حتی بیماری‌ های جدی ‌تر مثل آسیب به روده و اسهال شدید و… ایجاد کند. بهترین روش درمان قطعی برونشیت مزمن مراجعه به متخصص می‌ باشد.
با رعایت موارد زیر می‌توانید احساس بهتری داشته باشید:
🔅 استراحت کنید: به بدنتان فرصت دهید تا بهبود یابد.
🔅 مایعات فراوان بنوشید: آب بنوشید مایعات زیاد به رقیق شدن خلط و تسکین گلو کمک می‌کند.
🔅 هوای اتاق را مرطوب کنید: با دستگاه بخور یا دوش آب گرم، هوای اطراف‌تان را مرطوب نگه دارید.
🔅 بینی‌تان را شستشو دهید: با سرم شستشوی بینی، گرفتگی بینی را تسکین دهید.
🔅 مخاط بینی کودکان را تمیز کنید: برای نوزادان و کودکان خردسال از دستگاه مکنده بینی استفاده کنید.
🔅 بخار درمانی: تنفس بخار آب جوش یا دوش آب گرم به باز شدن راه‌های تنفسی کمک می‌کند.
🔅 آب‌نبات یا قرص‌های سرفه: برای تسکین سرفه مفید هستند (به کودکان زیر ۴ سال آب‌نبات ندهید).
🔅 عسل: برای تسکین سرفه در بزرگسالان و کودکان بالای یک سال موثر است.
🔅 داروهای بدون نسخه: قبل از مصرف هر دارویی، با پزشک مشورت کنید. این داروها فقط علائم را تسکین می‌دهند و بیماری را درمان نمی‌کنند.
نکته مهم: اگر علائمتان شدیدتر شد یا بهبود نیافت، فورا به پزشک مراجعه کنید.

برونشیت در کودکان!

توجه! حتما برای دادن هر دارویی به کودکان با پزشک مشورت نمایید؛ زیرا هم نوع و هم دوز داروهای مصرفی برای کودکان بسیار بسیار مهم می‌باشد.

قبل از دادن دارو به کودکان، برچسب محصولات دارویی بدون نسخه را با دقت بخوانید و دستورالعمل‌ها را دنبال کنید. مصرف خودسرانه داروها، حتی داروهای بدون نسخه برای کودکان اصلا توصیه نمی‌ شود؛ حتما به پزشک مراجعه کنید.
مسکن‌ها:
- کودکان زیر 6 ماه: فقط استامینوفن بدهید.
- کودکان 6 ماهه یا بزرگتر: دادن استامینوفن یا ایبوپروفن اشکالی ندارد.
- هرگز آسپرین به کودکان ندهید زیرا می‌تواند باعث سندرم ری شود. سندرم ری یک بیماری بسیار جدی اما نادر است که می‌تواند به کبد و مغز آسیب برساند.

داروهای سرفه و سرماخوردگی:
🔹 کودکان زیر 4 سال: بدون مشورت پزشک اقدام نکنید داروهای سرفه و سرماخوردگی می‌توانند عوارض جانبی جدی و گاهی تهدید کننده ای در کودکان خردسال ایجاد کنند.
🔹 کودکان 4 ساله یا بزرگتر: با پزشک کودک خود در مورد مصرف داروهای بدون نسخه  برای تسکین سرفه و سرماخوردگی فرزندتان صحبت کنید.
در مورد دوز مناسب داروهای بدون نسخه برای سن و اندازه فرزندتان از پزشک خود سوال کنید. همچنین، به پزشک فرزندتان در مورد تمام داروهای تجویزی و بدون نسخه که مصرف می‌کند، اطلاع دهید.

بیماری های مشابه برونشیت حاد

بیماری های دیگری مانند سرفه سیاه یا پنومونی می توانند علائم مشابهی با برونشیت حاد داشته باشند. اگر سرفه سیاه یا پنومونی دارید، پزشک شما به احتمال زیاد آنتی بیوتیک تجویز می کند.

بهترین آنتی بیوتیک برای برونشیت

انتخاب آنتی‌ بیوتیک برای برونشیت به نوع بیماری و عامل ایجاد کننده آن بستگی دارد. با این حال، باید توجه داشت که در اکثر موارد، برونشیت حاد به دلیل ویروس‌ ها ایجاد می‌ شود و آنتی‌ بیوتیک‌ ها برای درمان آن موثر نیستند. اما اگر عفونت باکتریایی تشخیص داده شود، آنتی‌ بیوتیک ممکن است تجویز شود.
خودسرانه آنتی‌ بیوتیک مصرف نکنید!
تجویز آنتی‌ بیوتیک باید با تشخیص پزشک و براساس علائم بالینی باشد.
از عوارض آنتی‌ بیوتیک‌ ها می توان به این مورد اشاره کرد که مصرف بی‌ رویه می‌ تواند منجر به مقاومت باکتریایی، مشکلات گوارشی یا حساسیت شود.
در صورت عفونت‌ های مکرر، ممکن است نیاز به بررسی‌ های بیشتری باشد و درمان متفاوتی ارائه شود.
اگر مشکوک به عفونت باکتریایی هستید (مثلا خلط زرد یا سبز، تب بالا، یا علائم طولانی‌ مدت)، حتما با پزشک مشورت کنید.

برای درمان برونشیت چه بخوریم

برونشیت یک بیماری تنفسی است که اغلب با سرفه، خلط و تنگی نفس همراه است. اگرچه همه ما می‌دانیم که اولین و مهم ترین قدم برای تشخیص و درمانش باید مراجعه به متخصص ریه باشد، اما برخی روش‌های خانگی نیز می‌توانند به تسکین علائم و بهبود سریع‌تر فرد کمک کنند.
توجه: قبل از استفاده از هرگونه درمان خانگی، حتماً با پزشک خود مشورت کنید، خصوصاً اگر باردار هستید، به دیابت مبتلا هستید یا مشکلات قلبی دارید.

✳️ روش‌های خانگی موثر برای تسکین علائم برونشیت
- بخور گرم: تنفس بخار گرم به نرم شدن مخاط، باز شدن راه‌های هوایی و کاهش سرفه کمک می‌کند. می‌توانید از یک کاسه آب جوش و یک حوله برای ایجاد بخار استفاده کنید یا از دستگاه بخور سرد استفاده کنید.
- غرغره آب نمک: غرغره آب نمک به کاهش التهاب گلو و تسکین سرفه کمک می‌کند.
- مصرف مایعات فراوان: آب و سایر مایعات به رقیق شدن مخاط و تسکین گلو کمک می‌کنند.
- استراحت کافی: بدن برای بهبودی به استراحت نیاز دارد. سعی کنید خواب کافی داشته باشید.

- زردچوبه: زردچوبه دارای ماده‌ای به نام کورکومین است که خواص ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی دارد. می‌توانید زردچوبه را به غذاهای خود اضافه کنید یا از مکمل‌های زردچوبه استفاده کنید.
🔸️توجه: این روش‌های خانگی می‌توانند به تسکین علائم برونشیت کمک کنند، اما جایگزین درمان پزشکی نیستند. اگر علائمتان شدید یا طولانی مدت است، حتما به پزشک مراجعه کنید. فوق تخصص ریه می تواند با معاینه شما و بررسی علائمتان بهترین راهکار را پیش رویتان بگذارد. 

مورد بعدی آن که لطفا بدون مشورت با پزشک به هیچ عنوان دارو خودسرانه مصرف نکنید و یا دستور غیر علمی و غیر پزشکی را دنبال نکنید.

آیا برونشیت واگیردار است؟

برونشیت می تواند واگیردار باشد، اما بستگی به نوع آن دارد.
- برونشیت حاد: معمولا به دلیل عفونت های ویروسی (مثل ویروس های سرماخوردگی و آنفولانزا) ایجاد می شود و واگیردار است. اگر علت آن عفونت باکتریایی باشد نیز ممکن است واگیردار باشد. به خصوص از طریق قطرات تنفسی.
- برونشیت مزمن: این نوع ناشی از تحریک مداوم مجاری تنفسی (مانند سیگار کشیدن یا آلودگی هوا) است و معمولا واگیردار نیست؛ زیرا علت آن عفونت نیست.
برای پیشگیری از انتقال عفونت حاد، دست های خود را مرتب بشویید، از تماس با افراد بیمار خودداری کنید و هنگام سرفه و عطسه جلوی دهان و بینی خود را بگیرید.

برونشیت مزمن و مرگ

برونشیت مزمن یک بیماری جدی و بخشی از گروه بیماری‌ های انسدادی مزمن ریوی (COPD) است که به دلیل التهاب مداوم و طولانی‌ مدت مجاری تنفسی ایجاد می‌ شود. این بیماری معمولا ناشی از عواملی مانند سیگار کشیدن، آلودگی هوا، یا قرار گرفتن طولانی‌ مدت در معرض مواد محرک (مانند گرد و غبار یا مواد شیمیایی) است. برونشیت مزمن به تنهایی اغلب تهدید فوری برای زندگی نیست، اما اگر درمان نشود یا شدت یابد، می‌ تواند باعث عوارض جدی و حتی مرگ شود. مهم‌ ترین عوامل خطر شامل موارد زیر است:
1. نارسایی تنفسی: در مراحل پیشرفته، مجاری تنفسی باریک‌ تر می‌ شوند و تبادل اکسیژن و کربن دی‌ اکسید در ریه‌ ها دشوار می‌ گردد. این وضعیت می‌ تواند منجر به کاهش شدید اکسیژن در خون (هیپوکسی) یا تجمع کربن دی‌ اکسید (هیپرکاپنیا) شود که ممکن است کشنده باشد.
2. عفونت ‌های مکرر ریوی: افراد مبتلا به برونشیت مزمن مستعد ابتلا به عفونت‌ های باکتریایی و ویروسی در ریه‌ ها هستند. این عفونت‌ ها می‌ توانند به ذات‌ الریه یا نارسایی تنفسی منجر شوند.
3. فشار بر قلب (بیماری قلبی ریوی): کاهش اکسیژن‌ رسانی و افزایش فشار در شریان‌ های ریوی می‌ تواند به نارسایی قلبی (به‌ ویژه در سمت راست قلب) منجر شود.
4. کیفیت زندگی و مرگ زودرس: افرادی که برونشیت مزمن دارند، اغلب از فعالیت‌ های روزانه ناتوان می‌ شوند و در صورت عدم کنترل بیماری، ممکن است عمر کوتاه‌ تری داشته باشند.

در آخر

برونشیت حاد نوعی بیماری شایع تنفسی است که با التهاب نایژه‌ها (لوله‌های برونش) همراه می‌باشد. این لوله‌ها هوا را به ریه‌ها می‌رسانند و به همین دلیل اختلال در آن‌ها سبب سرفه، گلودرد، درد قفسه سینه و… می‌شود. علت اصلی برونشیت حاد معمولاً عفونت‌های ویروسی می‌باشد که شبیه به ویروس سرماخوردگی هستند. قسمت هایی از مقاله برگرفته از: cdc.gov/acute-bronchitis